1. Proxy Server là gì?

Proxy server là một máy chủ trung gian, đứng giữa người dùng và Internet. Khi bạn truy cập một trang web, proxy sẽ nhận yêu cầu, lưu trữ (cache) dữ liệu và trả về cho bạn.
Nhờ đó:

• Tốc độ truy cập nhanh hơn: những trang web đã được truy cập sẽ được lấy trực tiếp từ cache.
• Tiết kiệm băng thông: giảm lưu lượng Internet đi ra ngoài, có thể tiết kiệm đến 40–45%.
• Kiểm soát truy cập: có thể giới hạn, chặn hoặc theo dõi hoạt động truy cập web.

2. Các phần mềm Proxy phổ biến trên Linux

Hiện nay có nhiều phần mềm proxy mã nguồn mở, trong đó phổ biến nhất gồm:

• Squid – mạnh mẽ, nhiều tính năng, thích hợp cho cả doanh nghiệp và cá nhân.
• Varnish – thường dùng để tăng tốc website.
• Polipo – gọn nhẹ, dễ triển khai.
• TinyProxy – đơn giản, phù hợp cho thiết bị nhỏ.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ tập trung vào Squid – lựa chọn phổ biến và mạnh mẽ nhất.

3. Cài đặt Squid trên Linux

Trên CentOS / Fedora / RHEL

dnf -y install squid

Trên Ubuntu / Debian

apt-get -y install squid

Sau khi cài đặt, kích hoạt dịch vụ:

systemctl start squid
systemctl enable squid

📌 File cấu hình chính của Squid nằm tại:

/etc/squid/squid.conf

4. Cấu hình cơ bản của Squid

• Cổng mặc định: Squid lắng nghe trên cổng 3128.
• Thay đổi cổng: mở file cấu hình và chỉnh tham số http_port.
• Cách sử dụng: trên trình duyệt hoặc ứng dụng, nhập địa chỉ IP của máy chủ proxy và cổng tương ứng.

Ví dụ:

• Proxy server: 192.168.1.10
• Cổng: 3128

Trên trình duyệt, bạn chỉ cần cấu hình như trên là có thể bắt đầu sử dụng Squid Proxy.

5. Các cấu hình nâng cao của Squid

Squid không chỉ làm nhiệm vụ trung gian mà còn cung cấp nhiều tính năng mạnh mẽ khác:

• Cho phép một dải địa chỉ IP: chỉ những IP trong danh sách mới được phép truy cập Internet.
• Giới hạn cổng (Port access): kiểm soát loại kết nối mà người dùng được phép thực hiện.
• Xác thực người dùng (Authentication): yêu cầu username & password khi dùng proxy.
• Chặn website: ngăn nhân viên hoặc người dùng truy cập vào những trang không mong muốn.
• Ẩn danh (Anonymous browsing): xóa thông tin nhận dạng để tăng tính riêng tư.
• Kết nối nhiều Squid server: hỗ trợ cân bằng tải hoặc mở rộng hệ thống.
• Quản lý log files: theo dõi, thống kê và phân tích lịch sử truy cập.

6. Kết luận

Squid Proxy Server là một công cụ mạnh mẽ, dễ triển khai trên Linux, vừa giúp tiết kiệm băng thông, vừa hỗ trợ kiểm soát và bảo mật truy cập Internet.

Nếu bạn quản lý hệ thống mạng cho doanh nghiệp hoặc muốn tối ưu đường truyền tại văn phòng, việc triển khai Squid Proxy là một lựa chọn rất đáng cân nhắc.